Trumbo

Skazany za pisanie

Znacie Daltona Trumbo? Bo ja nie znałem a to przecież wybitny scenarzysta filmowy, który napisał m.in. „Rzymskie wakacje” i „Spartakusa”. Tak się jednak złożyło, że żadnego z otrzymanych Oscarów nie mógł odebrać osobiście, bo miał… zakaz wykonywania zawodu. Brzmi znajomo? Tak, w liberalnej i demokratycznej Ameryce zakazywano ludziom wykonywania tego, co potrafią najlepiej i nie szkodzą przy tym innym. Z drugą częścią zdania nie zgadzała się jednak pewna grupa wpływowych ludzi pod szyldem House Committee on Un-American Activities (a zasilali ją m.in. Hedda Hopper i John Wayne, których widzimy na ekranie).

Trumbo (Bryan Cranston), podobnie jak część kolegów po fachu, za swoje lewicowe przekonania, na które wcześniej patrzono przez palce, wpada do wnętrza oka powstającego cyklonu. Słynne już „Polowanie na czarownice” kojarzone z postacią senatora McCarthy’ego dotknęło także „Fabrykę snów”. Trumbo za swoje wypowiedzi i sympatie staje przed komisją senacką, której członkowie są mu nieprzychylni. On wykorzystując swoją inteligencję, broni się jak może i unika jednowymiarowych wypowiedzi. Pomimo braku dowodów zostaje osądzony i skazany na 11 miesięcy więzienia. W Sądzie Najwyższym, który może zawiesić wyrok, liberalni sędziowie wskutek wypadków losowych, tracą większość a Dalton z kolegami przekona się na własnej skórze, jak wygląda życie po drugiej stronie muru. Zostaje także wciągnięty na „czarną listę” osób, które nie mają prawa tworzyć dla Hollywood. Po powrocie na wolność pod jego scenariuszem podpisuje się przyjaciel, potem pisze pod pseudonimami a także poprawia scenariusze w wytwórni filmów kategorii C niejakiego Franka Kinga (John Goodman).

Bohater w obliczu takich niesprawiedliwości radzi sobie nienajgorzej. Wprawdzie teraz musi napisać lub poprawić kilka lub kilkanaście słabo opłacanych tekstów, zamiast jednego hollywoodzkiego za pokaźną gażę, ale unika konfrontacji z wrogiem. Wraz z rodziną musi zamienić rezydencję na bardziej skromne mieszkanie a sąsiedzi przyjmują go nad wyraz chłodno. Siedząc w wannie z maszyną do pisania coraz mniej czasu poświęca najbliższym, z czym szczególnie nie może się pogodzić jego córka. Jeden z przyjaciół ulega i dopuszcza się zdrady a inny nie radzi sobie najlepiej w nowej rzeczywistości. Jego wrogowie zaczynają się w końcu domyślać, kto kryje się za uznanymi w branży scenariuszami. Próbują zastraszyć Franka Kinga a później pragną wywrzeć nacisk na Kirka Douglasa, który przyjechał osobiście do Trumbo prosząc, aby napisał dla niego tekst „Spartakusa”.

„Trumbo” to film biograficzny w którym jednak nie ma miejsca na postękiwanie i nudę. Akcja toczy się wartko i przejrzyście, dialogi są naturalne, często kąśliwe a w dodatku odgrywane przez znakomicie dobraną obsadę. Jest także miejsce na humor. Szczególnie zapadają w pamięć dwie konfrontacje – Daltona Trumbo z John’em Waynem (w tej roli David James Elliott, znany z roli Harmona Rabba w serialu JAG) a także Franka Kinga z przedstawicielem HCUAA. Swoje mocne „trzy grosze” dorzuca także Helen Mirren jako wścibska, złośliwa i bezpośrednia w kontaktach Hedda Hopper. Największa jednak zasługa samego Bryana Cranstona, który jest bardzo przekonywujący w swojej roli i słusznie został nominowany do Oscara. Uważam zresztą, że jego kreacja jest lepszą od roli Leonardo Di Caprio. Nie rozumiem także dlaczego „Trumbo” nie został nominowany w najważniejszej kategorii, bo z pewnością jest to film lepszy od „Brooklyn”, „Marsjanina” i „Mostu szpiegów”. Może po prostu jest to tematyka wciąż bardzo przykra dla przemysłu filmowego a może zbyt mocno uderza w amerykański mit o wolnym i sprawiedliwym kraju? A może osoba reżysera?

W ZSRR bazując jedynie na podejrzeniach łamano ludziom kariery i życie, zsyłano na zimną północ. Czy liberalna Ameryka była lepsza również ulegając domysłom a nie twardym dowodom? Drażni mnie również okres lat 50., gdy Amerykanie ocknęli się z letargu i zauważyli, ze Sowieci nie są ich przyjacielem a śmiertelnym wrogiem. Frustracje i lęki polityków i społeczeństwa wyładowywano na własnych obywatelach, którzy mieli odmienne poglądy. Jakież to pluralistyczne.

HCUAA, jak podano w filmie, nigdy nie znalazła żadnych dowodów na jakąkolwiek działalność antypaństwową żadnej z osób wciągniętej na „czarną listę”.

A Dalton Trumbo z czasem odebrał zasłużone nagrody. On i jemu podobni musieli w końcu wrócić, bo poziom scenariuszów realizowanych w Hollywood bardzo się obniżył. A tym samym „kasa się nie zgadzała”.

Właśnie do kin wchodzi „Ave, Cezar” a tam znów postać wzorowana na Heddzie Hopper (tym razem Tilda Swinton) oraz komunizujący scenarzyści. Widać, temat na fali.

Tytuł oryginalny:  Trumbo  

Reżyseria: Jay Roach

Scenariusz: John McNamara

Gatunek: Dramat, Biograficzny

Rok: 2015

Obsada: Bryan Cranston, Elle Fanning, Helen Mirren, John Goodman, Alan Tudyk i inni