Trzeba zabić tę miłość

Maturalna miłość i pies

J

anusz Morgenstern potrafił kręcić filmy na podstawie literackiej. „Jowitę” napisał Tadeusz Konwicki, „Żółty szalik” Jerzy Pilch a „Trzeba zabić tę miłość” Janusz Głowacki. W każdym z tych filmów potrafił wiernie oddać autorski ogląd rzeczywistości, godząc to zarazem z własną metodą twórczą. Kto zna i lubi sposób opowiadania Głowackiego łatwo zrozumie i zaakceptuje ten film. Poza tym, to po prostu dobry film.

Jak wiemy, w czasach PRL-u nie było łatwo i kręciło się o tym filmy (że sparafrazuje prezesa Ochódzkiego). Obyczajowość i realia społeczne początku lat 70. były dość odległe od tego, co prezentowała oficjalna propaganda a i we wspomnieniach rodziców czas ten nabiera kolorytu.

Na tle początków epoki Gierka w Polsce a tuż po apogeum ruchu hippisowskiego na świecie w dorosłe życie wchodzą Magda (Jadwiga Jankowska – Cieślak) i Andrzej (Andrzej Malec). I już w tym miejscu Głowacki odwraca stereotypowe role (wtedy bardziej, dziś już mniej).

To dziewczyna jest bardziej świadoma i odpowiedzialna a chłopak jest lekkomyślny, choć próbuje ogarnąć jakoś nową rzeczywistość. Młoda miłość spotyka się z problemami, jakie raczej nie występują w normalnych krajach. Oboje zdali na studia, ale się nie dostali, zabrakło „punktów za pochodzenie”. Dlatego ojciec Andrzeja musiał się zdegradować zawodowo a Magda podjąć się pracy salowej w szpitalu, aby „poznać życie” i dostać indeks na medycynie za rok.

Mieszkają jako sublokatorzy u ojca Magdy, który żyje z niewiele starszą od niej „Dzidzią”. Rodzinne obiadki (jedzą spaghetti!) oraz popijanie herbatki funkcjonują jako nietrwała zasłona przed nieporozumieniami. Ojciec jest stanowczy i konkretny a Magda chce możliwie szybko znaleźć (kupić, wynająć) własne mieszkanie. Rok pracy jako salowa wydaje jej się wiecznością, a Andrzej niebawem znajduję niezłą pracę i nawiązuje romans z żoną szefa. Tak kiełkuje zbrodnia.

Autor scenariusza zawarł w dialogach wiele uszczypliwości względem panującego systemu. Stający przed komisją pracy robotnik twierdzi, że chyba podpisał papier po pijanemu, bo nie chce i nie lubi pracować. Z opowiedzianej historii widz dowiaduje się o pewnym wykształconym człowieku, który pracuje poniżej swoich umiejętności, ale za większe pieniądze. W końcu jednak nie daje rady patrzeć na niekompetencję w zakładzie i zostaje przeniesiony na stanowisko inżyniera z dwa razy mniejszą pensją. W pokazanej gazecie można z kolei przeczytać o kawałku słoniny, którym zaklajstrowano dziurę w statku...

Herbatka po podsłuchanej rozmowie

W nienormalnej rzeczywistości to co normalne i piękne, choć jeszcze słabe (czyli miłość młodych), nie może się rozwinąć i okrzepnąć. On kradnie z domu kochanki drogi przedmiot i sprzedaje go poniżej wartości. Ona zaczyna flirtować z interesującym chirurgiem ze szpitala. Wydaje się, że pod względem dojrzałości i umysłowości bardziej pasuje do Magdy niż Andrzej. Tymczasem ojciec Magdy ma problemy ze swoją męskością, co prowadzi do dość zabawnej sytuacji między nią, ojcem i Dzidzią. Z kolei mąż kochanki Andrzeja (i jego szef) wydaje się niezbyt przejmować jej zdradą. Związek młodych wisi na włosku, który otrzymuje drugie cięcie.

Film przerywany jest co pewien czas wstawkami z Janem Himilsbachem i psem. Na początku go przygarnia, potem oswaja, a gdy zaczyna za dużo szczekać i przeszkadzać mieszkańcom w blokach, próbuje go zakneblować. Ostatecznie, planuje rozwiązać problem całościowo i zupełnie. Te scenki są oczywiście ilustracją do przemian w związku, kolejnych faz rozkładu.

Warszawa w tym filmie wygląda dość europejsko. Problemy z jakimi stykają się bohaterowie też są po części europejskie (kwestie moralno-społeczne), a po części surrealistyczne dla krajów zachodnich (szczególna domena Barei). Pełne pomieszanie purytańskiej wizji mieszczaństwa z realiami.

Różnica wieku i stanu posiadania

Aktorzy odtwarzają swoje role w pewną ambiwalencją i naturalnością (choć nie wszyscy). Takie mam właśnie odczucia czytając książki Głowackiego, zatem w tym aspekcie nie mam zastrzeżeń.

W zasadzie, w ogóle nie mam większych zastrzeżeń. Każde pokolenie ma swoje własne problemy i bariery, ale pewne rzeczy się nie zmieniają. Tylko sentyment i tęsknota za własną młodością pozwalają koloryzować minione lata. Pod tym względem reżyser i scenarzysta są bezwzględni. Ale nie mam im tego za złe.

Varia

- Andrzeja Malca dubbinguje Piotr Fronczewski

- W filmie pojawią się postacie znane z „Rejsu” Piwowskiego (poeta, filozof, członek komisji). Oczywiście, w rolach w klimacie „rejsowym”

- Wątek Himilsbacha i psa miał stać się pierwotnie materiałem na oddzielny film

Tytuł: Trzeba zabić tę miłość

Rok: 1972

Gatunek: Dramat, Psychologiczny

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Scenariusz: Janusz Głowacki

Obsada: Andrzej Malec, Jadwiga Jankowska – Cieślak, Janusz Bylczyński, Alicja Jachiewicz, Władysław Kowalski i inni